Op 6 januari vieren ze in Italië het feest van Driekoningen met een nationale feestdag. Tijdens het Driekoningenfeest herdenkt men de presentatie van kindje Jezus aan de Drie Wijzen en wordt het einde van de kerstperiode gevierd. De avond voor Driekoningen, de nacht van 5 op 6 januari verwachten de Italianen volgens de legende 'La Befana', een heks die cadeautjes brengt naar de kinderen zoals de Sint of de Kerstman.
La Befana wordt afgebeeld als een oude vrouw op een bezem. Ze draagt een sjaal, heeft een kapotte schoen en is met roet bedekt, omdat ze via de schoorsteen naar binnen komt. Meestal lacht ze en draagt ze een zak mee met daarin cadeautjes en snoep voor de brave kinderen. Ben je staut geweest, dan krijg je stukjes steenkool. Om La Befana te verwelkomen hang je je sok aan de haard en zet je wijn en eten klaar. Voor ze weer vertrekt, veegt ze de vloer schoon. Mocht je La Befana zien, krijg je een klap van haar bezem omdat ze niet gezien wil worden.
Het zou geen Italiaans feest zijn als er geen excuus was om wat lekkers te bakken en La Befana is daarop geen uitzondering. Speciale lekkernijen zijn zoete kolen, kleine koekjes die befanini genoemd worden en Befana-cake, een cake met een grote gedroogde boon in. Wie de boon in zijn stukje cake krijgt, is de koning (of koningin) van de dag.
De Legende
Het verhaal van La Befana gaat terug naar de tijd van de geboorte van Jezus.
In een dorpje niet ver van Bethlehem woonde een jonge vrouw met de naam Befana. Ze was een knappe vrouw maar was steeds slecht gezind. Ze was altijd klaar om kritiek te geven en anderen te bekritiseren. Ze is nooit getrouwd, omdat elke man die ze leerde kennen zich terugtrok.
Ze was zeer egoistisch en had nog nooit iemand geholpen sinds ze klein was. Ze was geobsedeerd door schoonmaken, ze had steeds een bezem in de hand en gebruikte hem zo snel dat ze leek over de vloer te vliegen. Naarmate de jaren verstreken werd ze steeds eenzamer, zuurder en kwaadaardiger, zo erg dat ze haar 'de heks' begonnen te noemen. Hierdoor werd ze nog bozer en zei ze nog meer slechte woorden. Niemand in het dorp herinnerde zich haar ooit te zien glimlachen.
Als ze niet aan het kuisen was, zat ze sokken te breien. Ze maakte honderden sokken, maar niet voor iemand. Ze deed het voor zichzelf, om haar zenuwen te kalmeren en de tijd te verdrijven, omdat niemand haar ooit kwam bezoeken. Ze was te trots om toe te geven dat ze wat liefde nodig had en te egoïstisch om iemand anders liefde te geven. Ze vertrouwde niemand.
Zo gingen de jaren voorbij en werd Befana lelijker, slechter en steeds meer gehaat door iedereen.
Ze was net 70 geworden, toen een karavaan door het dorp trok met veel mensen en kamelen, meer dan er in het dorp woonde. Nieuwsgierig hoe ze was, zag ze drie rijk geklede mannen die waarschijnlijk koningen waren. De Wijzen, heette ze. Ze kwamen uit het Verre Oosten en hadden zich voorzien om in het dorp de nacht door te brengen en de kamelen te laten rusten voor ze de reis naar Bethlehem hervatten. Het was de avond voor 6 januari.
Befana mompelde zoals gewoonlijk over de domheid van mensen die door de woestijn reizen en de rust verstoren in plaats van thuis te blijven. Ze had net een sok aangetrokken toen ze geklop op de deur hoorde. Ze kreeg rillingen over haar rug. Wie kan dat zijn? Niemand had ooit op haar deur geklopt. Ze opende de deur uit nieuwsgierigheid, en voor haar stond één van de koningen. Hij was heel knap en gaf haar een grote glimlach en vroeg of hij mocht binnenkomen. Befana bleef verlamd staan, verrast door deze onvoorspelbare situatie. De koning vroeg haar vriendelijk of hij die nacht in haar huis mocht slapen. Niet wetende wat doen, glipten een paar bevestigende woorden uit haar mond nog voordat ze zelf maar kon redeneren. Ze had de kracht of de moed niet om nee te zeggen.
De man was zo beleefd en aardig tegen haar dat ze haar temperament vergat en zelf aanbood om hem iets te eten te maken. De koning vertelde haar over de reden waarom ze op reis gingen. Ze zouden het kind vinden dat de wereld zou redden van egoïsme en de dood. Ze brachten hem goud, wierook en mirre mee als geschenk.
De koning vroeg of Befana mee wou gaan met hen. Eigenlijk wou ze dit wel, toch weigerde ze.
Ze was nog nooit van huis weggegaan. De koning vroeg of hij de Verlosser een geschenk van haar moest meenemen. Dit was de eerste keer dat Befana iets zou geven aan iemand, en dan nog aan een vreemdeling. Het leek haar echter moeilijk om nee te zeggen. 's Nachts legde ze een van haar sokken, slechts één, in een pakketje klaar waar de Koning sliep met een briefje 'voor Jezus'. 's Morgens bij dageraad deed ze alsof ze nog sliep en wachtte ze tot de Koning naar buiten ging om zijn reis te hervatten. Ze schaamde zich te erg om nog een gesprek met hem te voeren, hoe kort ook.
Dertig jaar zijn voorbij gegaan, Befana was net 100 jaar geworden. Ze was nog steeds alleen, maar niet gemeen meer. Dat onverwachte bezoek, de avond voor 6 januari, had haar diep veranderd. Ondertussen begonnen zelf de dorpelingen op haar deur te kloppen. Eerst om te weten wat de Koning haar verteld had, nadien om haar te helpen eten te maken en haar huis schoon te maken, aangezien ze zo'n rugpijn had dat ze bijna niet meer kon bewegen. Aan iedereen die kwam, gaf Befana een sok weg. Haar sokken waren mooi, goed gemaakt en lekker warm. Befana was begonnen met glimlachen toen ze een sok cadeau gaf, waardoor ze niet meer zo lelijk was en zelf aardig was geworden.
Ondertussen was er uit Galilea nieuws over ene zekere Jezus van Nazareth, geboren in Bethlehem dertig jaar geleden, die allerlei wonderen verricht. Ze zeiden dat hij de Messias was, de Redder. Befana begreep dat het dát kind was dat ze niet durfde te bezoeken. Elke nacht, wanneer ze aan die nacht terugdacht, huilde haar hart van schaamte om het ellendige geschenk dat ze Jezus had gegeven: één sok, niet eens een paar! Ze huilde van spijt en berouw, maar dit gehuil maakte haar meer en meer beminnelijk en goed. Toen kwam het bericht dat Jezus gedood was en dat Hij na drie dagen opgestaan was. Befana was toen 103 jaar. Ze bad en huilde de hele nacht en vroeg Jezus om vergeving. Ze wilde haar egoïsme en kwaadheid uit het verleden helen. Ze wilde graag nog een kans maar realiseerde zicht dat het te laat was.
Op een nacht verscheen Jezus aan haar in een droom en zei tegen haar: "Wees moedig Befana! Ik vergeef je. Ik geef je leven en gezondheid nog vele jaren. Het geschenk dat je me niet kwam brengen toen ik een kind was, ga je nu namens mij aan alle kinderen brengen. Je zal vanaf nu naar elke hoek van de wereld vliegen op je bezem van stro en een sok vol snoepjes en cadeautjes brengen aan elk kind. Maar het kind moet goed geweest zijn, niet egoïstisch. Anders stop je steenkool in zijn sok in de hoop dat hij zich volgend jaar als een vrijgevig kind gedraagt."
En Befana deed dit en doet dit nog steeds om Jezus te gehoorzamen. Het hele jaar door, gevuld met onuitsprekelijke vreugde, maakt ze sokken voor kinderen. En op 6 januari brengt ze snoep en cadeautjes. Ze is zo blij, dat zelfs de houtskool die ze brengt, zoet en lekker werd om te eten.
La Befana vien di notte
Con le scarpe tutte rotte
Col vestito alla romana
Viva, Viva La Befana!
La Befana komt bij nacht
Met haar schoenen versleten en verscheurd
Ze komt gekleed op Romeinse manier
Lang Leve La Befana!
La storia del Gatto Nero della Befana
Vroeger waren er alleen maar bruine, gestroomde katten. Er was er maar één zwart: het was de kat van Befana die haar vergezelde op haar lange reizen. Vanop de bezem zag hij prachtige plekken. Op een nacht leunde de kat naar voren om de wereld beter te zien, waardoor de zak van Befana opende en er een cadeautje weg vloog. Na een tijdje merkte de heks het ontbrekend geschenk en riep ze: "In duizende jaren van reizen is nog nooit zo'n fout gemaakt!" De kat zweeg, maar de magische oude vrouw zei: "Oude kat, jij was het, maar ik word niet boos... het leven is saai en eenzaam voor mij, maar dit kind moet iets krijgen, en dat wordt jij!" Dus de kat werd in de open haard gekatapulteerd. Toen hij in de woonkamer aankwam begon hij te hoesten van het roet en de assen, waardoor de familie verbaasd kwam kijken naar het zwarte beest. Het kind was dolgelukkig met zijn nieuwe vriendje, een cadeau van la Befana, dat zijn ouders de moed niet hadden om ze te scheiden. En zo is het verhaal ontstaan van zwarte katten die geluk brengen.
Comments